Tìm hiểu Loài chim Hồng Hoàng – Phượng hoàng đất đẹp như trong huyền thoại

Tìm hiểu Loài chim Hồng Hoàng – Phượng hoàng đất đẹp như trong huyền thoại

Hồng hoàng, còn gọi là phượng hoàng đất, đẹp như trong huyền thoại hiện vẫn còn bay lượn trên núi ở Tràng An (Ninh Bình).

Đặc điểm của loài chim Hồng Hoàng

Hồng hoàng hay phượng hoàng đất (danh pháp hai phần: Buceros bicornis) là thành viên to lớn nhất trong họ Hồng hoàng (Bucerotidae). Hồng hoàng sinh sống trong các khu rừng của Ấn Độ, miền nam Trung Quốc, Brunei, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Việt Nam và Thái Lan. Kích thước to lớn và màu sắc đầy ấn tượng của chúng đã góp phần làm cho chúng trở thành một phần trong văn hóa và nghi lễ của một số các bộ lạc địa phương. Hồng hoàng sống khá thọ với tuổi thọ đạt tới 50 năm trong điều kiện nuôi nhốt.

Hồng hoàng là loài chim lớn, có thể dài tới 95–120 cm (38-47 inch), với sải cánh dài tới 152 cm (60 inch) và cân nặng 2,15–4 kg (4,7-8,8 lb). Đặc trưng nổi bật nhất của hồng hoàng là phần mũ mỏ màu vàng tươi và đen trên đỉnh chiếc mỏ lớn của nó. Mũ mỏ rỗng bằng keratin hay chất sừng (một protein dạng sợi) kéo dài từ phần phía trên mỏ cho đến xương sọ và chưa rõ mục đích để làm gì mặc dù người ta tin rằng nó là kết quả của chọn lọc giới tính. Chiếc mũ mỏ này chiếm 11% trọng lượng cơ thể con chim.

Hồng hoàng mái nhỏ hơn và có mắt màu xanh lam thay vì mắt đỏ. Hồng hoàng trống rỉa lông để bôi chất nhờn màu vàng vào lông cánh sơ cấp cũng như mỏ để làm cho chúng có màu vàng tươi

Thức ăn của chim Hông Hoàng

Trong tự nhiên, thức ăn của hồng hoàng chủ yếu là các loại quả. Nó cũng ăn cả các loài thú, chim, thằn lằn rắn và côn trùng nhỏ. Đây là loài chim tuyệt đẹp và là một trong những loài gieo hạt giống hiệu quả nhất trong những khu rừng nhiệt đới của châu Á, tạo điều kiện cho sự phát triển của nhiều loài hoa.

Đặc tính sinh sản

Hồng hoàng mái làm tổ trong lỗ rỗng trên thân các cây lớn và miệng tổ được bịt bằng một lớp trát bằng phân. Nó tự giam mình trong tổ cho tới khi chim non phát triển tương đối, dựa trên thức ăn cho chim trống đem về thông qua khe nứt trong lớp trát. Trong thời kỳ này chim mái trải qua thời kỳ rụng lông hoàn toàn. Mỗi lứa đẻ gồm 01 tới 02 trứng và được ấp trong 38 – 40 ngày.

Hồng hoàng tạo thành các cặp một vợ một chồng nhưng sống thành bầy từ 2 – 40 cá thể.

Mối nguy hại đối với chim Hồng Hoàng

Một số bộ lạc địa phương là nguồn đe dọa đối với hồng hoàng do họ săn bắt hồng hoàng vì một số bộ phận khác nhau của chúng. Máu của chim non được cho là có tác dụng an ủi đối với những linh hồn quá cố và trước hôn lễ, những người đàn ông của một số bộ lạc tại Ấn Độ sử dụng lông của chúng để làm mũ đội đầu, còn đầu hồng hoàng cũng hay bị dùng làm vật trang trí.

Hiện nay, tình trạng buôn bán mỏ sừng loài chim vẫn tiếp tục diễn ra ngấm ngầm khó kiểm soát do giá trị của nó khoảng 6.150USD/kg – tức đắt gấp 3 lần ngà voi. Nạn tàn sát voi và tê giác để lấy ngà và sừng được kiểm soát tốt, song số phận của chim hồng hoàng mỏ cát đang bị đe dọa trầm trọng vì chưa được quan tâm bảo vệ đúng mức. Phần mũ mỏ chim hồng hoàng mỏ cát được giới thợ thủ công Trung Quốc sử dụng để sáng tạo ra những tác phẩm có giá trị cao. Nghệ nhân Nhật Bản cũng chạm khắc mỏ sừng với nhiều hình ảnh tinh xảo thành những núm nơi dây thắt lưng kimono của nam giới. Nhiều món đồ tinh xảo làm từ mỏ sừng chim vượt biển đến nước Anh và trở thành thời trang của giới quý tộc nước này vào thế kỷ XIX.

Do việc mất trường sống đang diễn ra cũng như bị săn bắn ở một số nơi nên hồng hoàng được đánh giá là gần (cận) nguy cấp trong sách đỏ của IUCN về các loài nguy cấp. Nó được liệt kê trong Phụ lục I của CITES.

Cùng khám phá một số đặc điểm và hình ảnh của loài chim Hoàng Hoàng tuyệt đẹp này:

Hồng hoàng, còn gọi là phượng hoàng đất, có tên khoa học Buceros bicornis, là một trong những loài chim mỏ sừng lớn. Chúng có trọng lượng từ 2,5 – 4 kg, chiều dài toàn cơ thể từ 95 – 122 cm, sải cánh rộng tới 1,6 m.

Hồng hoàng có tuổi thọ đáng nể. Trong môi trường nuôi nhốt chúng sống 60 năm, thậm chí đến 90 năm.

Người ta có thể dễ dàng nhận ra chúng bởi kích thước, trọng lượng cơ thể to lớn, chiếc mỏ to, dài cùng với chiếc sừng rỗng cong bắt mắt.

Giống như hầu hết chim mỏ sừng khác, con đực có tròng mắt màu cam hoặc màu đỏ, con cái có đồng tử màu trắng và tròng mắt xanh lam.

Khi còn nhỏ lông chúng có màu xám và dần chuyển sang đen tuyền khi trưởng thành. Nửa thân sau và phần đuôi có màu trắng muốt, điểm thêm là một vành đen óng. Hồng hoàng được tìm thấy ở vùng đồng bằng, núi khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt đới ở một số nước Đông Nam Á, Ấn Độ, Nam Trung Quốc.

Ở Việt Nam cũng có mặt loài hồng hoàng, tuy nhiên rất hiếm gặp chúng. Hiện tại, ở Tràng An (Ninh Bình), thi thoảng vẫn bắt gặp hồng hoàng bay lượn trên núi.

Hồng hoàng có bộ sừng vô cùng đặc biệt. Thoạt nhìn, người ta có thể lầm tưởng ai đó đã tinh nghịch buộc trên đầu chúng một chiếc hoa chuối rừng với màu vàng phối đỏ vô cùng bắt mắt.

Các nhà khoa học đã không tìm ra công dụng của chiếc sừng này. Có thể, chúng chỉ là công cụ để hấp dẫn bạn tình.

Món ăn sở trường của hồng hoàng là hoa quả, sâu bọ, côn trùng, loài ngặm nhấm nhỏ và cả loài chim nhỏ khác.

Nhiều bộ lạc trong rừng sâu cho rằng chúng là loài chim có thế lực tối cao. Vì vậy, hồng hoàng được chọn làm linh vật. Hồng hoàng được dùng làm lễ vật cúng tiến và đón chào các vị thần trong các lễ hội. Họ cho rằng máu chim non là thứ có thể dùng để an ủi những linh hồn oan khuất.

Nhiều bộ tộc đã dùng lông của loài chim này làm đồ trang trí trong gia đình, sừng chúng làm đồ trang sức để lấy thêm sức mạnh.

Hồng hoàng tê thường sống cặp đôi, nhưng cũng có khi hợp đàn đến 40 cá thể. Đến tuổi trưởng thành, sau khi giao phối chim cái thường tìm đến một hố cây to nào đó để đẻ trứng.

Khi chim non cứng cáp, chim bố sẽ dùng mỏ của mình mở ‘cửa’ để chim non ra ngoài. Hiện đã có nhiều quốc gia, tổ chức nuôi và thuần hóa loài chim này trong môi trường nuôi nhốt thành công.